Trong thời đại số, dữ liệu cá nhân đang trở thành một nguồn tài nguyên quý giá, được ví như “vàng mới” của nền kinh tế. Vậy dữ liệu cá nhân có phải là tài sản không? Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích vấn đề này, đồng thời đưa ra những giải pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thời đại công nghệ 4.0.
Dữ liệu cá nhân có phải là tài sản không?
Theo Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân, dữ liệu cá nhân không được định nghĩa rõ ràng là tài sản.
Tuy nhiên, Nghị định này nhấn mạnh đến quyền sở hữu dữ liệu cá nhân của mỗi cá nhân. Cụ thể, theo Điều 9, Nghị định 13/2023/NĐ-CP quy định 11 quyền của chủ thể dữ liệu cá nhân với dữ liệu cá nhân của mình, bao gồm quyền được biết, quyền đồng ý, quyền rút lại sự đồng ý, quyền xoá dữ liệu, quyền hạn chế xử lý dữ liệu, quyền cung cấp dữ liệu, quyền phản đối, quyền khiếu nại, tố cáo, khởi kiện, quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại, quyền tự bảo vệ khi dữ liệu cá nhân được xử lý.
Điều này ngầm khẳng định dữ liệu cá nhân có giá trị đối với mỗi cá nhân và họ có quyền kiểm soát đối với dữ liệu của mình. Mặc dù Nghị định 13 chưa khẳng định rõ ràng dữ liệu cá nhân là tài sản, nhưng việc trao quyền quyết định đối với dữ liệu cá nhân của chủ thể dữ liệu đã tạo tiền đề pháp lý để công nhận giá trị của dữ liệu cá nhân.
Nghị định 13 tập trung vào bảo vệ quyền của chủ thể dữ liệu cá nhân, bao gồm quyền truy cập, chỉnh sửa, xóa dữ liệu cá nhân của mình. Việc coi dữ liệu cá nhân là tài sản sẽ mở ra những khía cạnh pháp lý mới, ví dụ như việc mua bán, trao đổi dữ liệu cá nhân. Đây là vấn đề phức tạp, cần cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.
Những rủi ro khi dữ liệu cá nhân bị lộ lọt?
Tác động của việc lộ lọt thông tin cá nhân:
- Việc lộ lọt thông tin cá nhân có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho cá nhân, ảnh hưởng đến đời sống riêng tư, uy tín, danh dự, thậm chí là an toàn cá nhân.
- Các hình thức lạm dụng dữ liệu cá nhân cho nhiều mục đích bất hợp pháp như:
- Lừa đảo trực tuyến: Tin tặc sử dụng thông tin cá nhân để thực hiện các hành vi lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
- Spam, quảng cáo rác: Thông tin cá nhân bị sử dụng để gửi tin nhắn rác, quảng cáo không mong muốn.
- Đánh cắp danh tính: Tội phạm mạng sử dụng thông tin cá nhân để giả mạo danh tính, thực hiện các giao dịch bất hợp pháp.
Làm thế nào để bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thời đại số?
Trong thời đại số, việc bảo vệ dữ liệu cá nhân là vô cùng quan trọng. Dữ liệu cá nhân của chúng ta có thể bị xâm phạm bất cứ lúc nào nếu chúng ta không có biện pháp bảo vệ thích hợp. Vậy, làm thế nào để bảo vệ dữ liệu cá nhân một cách hiệu quả? Dưới đây là một số gợi ý:
1. Nâng cao nhận thức về bảo vệ dữ liệu cá nhân
- Hiểu rõ giá trị của dữ liệu cá nhân và những rủi ro khi dữ liệu bị lộ lọt.
- Thường xuyên cập nhật kiến thức về an toàn thông tin và các phương thức bảo vệ dữ liệu cá nhân.
- Theo dõi sát sao các quy định pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân.
2. Thực hiện các biện pháp bảo mật cơ bản
- Sử dụng mật khẩu mạnh: Mật khẩu nên bao gồm chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt, đồng thời nên được thay đổi định kỳ.
- Cẩn trọng khi chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng xã hội: Hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân quá mức trên các nền tảng mạng xã hội.
- Cài đặt phần mềm diệt virus và cập nhật thường xuyên: Phần mềm diệt virus sẽ giúp ngăn chặn các phần mềm độc hại xâm nhập và đánh cắp dữ liệu cá nhân.
- Không truy cập vào các đường link hoặc tệp tin không rõ nguồn gốc: Các đường link hoặc tệp tin không rõ nguồn gốc có thể chứa mã độc đánh cắp thông tin cá nhân.
3. Quản lý quyền riêng tư trên các thiết bị và ứng dụng
- Kiểm tra cài đặt quyền riêng tư: Xem xét kỹ lưỡng các quyền mà ứng dụng yêu cầu trước khi cài đặt và sử dụng.
- Hạn chế quyền truy cập của ứng dụng: Vô hiệu hóa quyền truy cập của ứng dụng vào các thông tin không cần thiết như danh bạ, vị trí, micro, camera.
4. Sử dụng các công cụ bảo mật
- Sử dụng mạng riêng ảo (VPN): VPN mã hóa kết nối internet, giúp bảo vệ dữ liệu cá nhân khi sử dụng mạng wifi công cộng.
- Xóa dữ liệu duyệt web: Xóa lịch sử duyệt web, cookie và bộ nhớ cache thường xuyên để ngăn chặn các trang web theo dõi hoạt động trực tuyến của bạn.
- Sử dụng xác thực hai yếu tố: Xác thực hai yếu tố tăng cường bảo mật cho tài khoản trực tuyến của bạn.
5. Chủ động bảo vệ dữ liệu cá nhân
- Cẩn thận khi cung cấp thông tin cá nhân: Chỉ cung cấp thông tin cá nhân cho các trang web và ứng dụng uy tín.
- Đọc kỹ chính sách bảo mật: Trước khi sử dụng bất kỳ dịch vụ trực tuyến nào, hãy đọc kỹ chính sách bảo mật để hiểu cách thức thu thập, sử dụng và chia sẻ dữ liệu cá nhân của bạn.
- Yêu cầu xóa dữ liệu cá nhân: Bạn có quyền yêu cầu các tổ chức, doanh nghiệp xóa dữ liệu cá nhân của bạn khi không còn cần thiết.
Dữ liệu cá nhân đang trở thành một loại tài sản mới, có giá trị kinh tế to lớn. Bảo vệ dữ liệu cá nhân là trách nhiệm của mỗi cá nhân, của các doanh nghiệp và của toàn xã hội. Cần nâng cao nhận thức về an toàn thông tin, xây dựng khung pháp lý hoàn thiện và áp dụng các biện pháp kỹ thuật để bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thời đại số.
