Các bước yêu cầu bồi thường thiệt hại khi dữ liệu cá nhân bị xâm phạm là một quy trình pháp lý quan trọng để bảo vệ quyền lợi của bạn. Tại DPVN, chúng tôi cung cấp hướng dẫn thủ tục yêu cầu bồi thường chi tiết, giúp bạn thực hiện các bước khởi kiện vi phạm dữ liệu và chứng minh thiệt hại một cách hiệu quả để đảm bảo trách nhiệm bồi thường được thực thi.
Cơ sở pháp lý nào cho phép chủ thể dữ liệu cá nhân yêu cầu bồi thường thiệt hại?
Cơ sở pháp lý chính là Khoản 10, Điều 9 Nghị định 13/2023/NĐ-CP và các quy định về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng tại Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, chủ thể dữ liệu có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật khi xảy ra vi phạm quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân của mình.
Quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại là một trong những cơ chế bảo vệ mạnh mẽ nhất dành cho người dân và là công cụ răn đe hiệu quả đối với các tổ chức. Quyền này không chỉ mang ý nghĩa khắc phục hậu quả tài chính, mà còn là sự công nhận về những tổn thất tinh thần mà một cá nhân phải gánh chịu khi quyền riêng tư bị xâm phạm.
Về chuyên môn sâu, để một yêu cầu bồi thường được chấp nhận, cần phải chứng minh được 3 yếu tố cốt lõi theo nguyên tắc của pháp luật dân sự: (1) Có hành vi vi phạm pháp luật (ví dụ: làm lộ dữ liệu, sử dụng sai mục đích); (2) Có thiệt hại thực tế xảy ra (vật chất hoặc tinh thần); và (3) Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm và thiệt hại. Việc củng cố các yếu tố này chính là chìa khóa cho một vụ kiện thành công. Các quy định này sẽ tiếp tục được làm rõ và củng cố trong Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân số 91/2025/QH15.
Những loại thiệt hại nào được bồi thường khi dữ liệu cá nhân bị xâm phạm?
Các loại thiệt hại được bồi thường bao gồm cả thiệt hại về vật chất và thiệt hại về tinh thần. Thiệt hại vật chất là các chi phí thực tế, có thể tính toán được, trong khi thiệt hại tinh thần là những tổn thất về danh dự, nhân phẩm, uy tín mà không thể đo đếm chính xác bằng tiền.
Việc xác định và chứng minh thiệt hại là phần thách thức nhất trong một vụ kiện. Dưới đây là các loại thiệt hại mà chủ thể dữ liệu có thể yêu cầu bồi thường:
| Loại thiệt hại | Ví dụ thực tế |
|---|---|
| Thiệt hại vật chất | – Mất tiền trực tiếp từ tài khoản ngân hàng do thông tin thẻ tín dụng bị lộ. – Chi phí phải bỏ ra để làm lại giấy tờ, thay khóa, hoặc cài đặt lại hệ thống an ninh sau khi bị lộ thông tin. – Thu nhập thực tế bị mất do phải nghỉ việc để giải quyết hậu quả của vụ việc. |
| Thiệt hại về tinh thần | – Bị quấy rối, đe dọa qua điện thoại, email sau khi thông tin liên lạc bị lộ. – Mất uy tín, danh dự do các thông tin riêng tư, sai sự thật bị phát tán. – Trải qua cú sốc tâm lý, lo lắng, mất ngủ kéo dài. |
Mức bồi thường thiệt hại dữ liệu cá nhân được quy định như thế nào?
Mức bồi thường thiệt hại vật chất được xác định dựa trên thiệt hại thực tế và được chứng minh bằng các hóa đơn, chứng từ hợp lệ. Mức bồi thường thiệt hại về tinh thần sẽ do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được, mức tối đa không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
Việc xác định mức bồi thường tuân thủ theo các quy định của Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 592).
- Đối với thiệt hại vật chất: Nguyên tắc là bồi thường toàn bộ và kịp thời. Chủ thể dữ liệu có nghĩa vụ phải chứng minh các khoản thiệt hại này.
- Đối với thiệt hại tinh thần: Đây là khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần. Việc xác định mức cụ thể thường phụ thuộc vào quá trình thương lượng hoặc phán quyết của Tòa án dựa trên tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi xâm phạm.
Quy trình 5 bước yêu cầu bồi thường thiệt hại khi dữ liệu cá nhân bị xâm phạm là gì?
Quy trình yêu cầu bồi thường thiệt hại là một lộ trình pháp lý có cấu trúc, bắt đầu từ việc thu thập bằng chứng, thương lượng trực tiếp, khiếu nại lên cơ quan có thẩm quyền, khởi kiện ra Tòa án và cuối cùng là yêu cầu thi hành án. Việc tuân thủ đúng trình tự sẽ giúp tối ưu hóa khả năng bảo vệ quyền lợi của bạn.
Dựa trên kinh nghiệm xử lý các vụ việc thực tế, DPVN khuyến nghị chủ thể dữ liệu nên thực hiện theo quy trình 5 bước sau đây:
Bước 1: Thu thập và lập vi bằng các bằng chứng
Đây là bước quan trọng nhất, quyết định đến 80% sự thành công của vụ việc. Bạn cần thu thập bằng chứng cho cả hành vi vi phạm và thiệt hại xảy ra.
- Bằng chứng về hành vi vi phạm: Ảnh chụp màn hình email, tin nhắn; thông báo từ chính công ty về việc rò rỉ dữ liệu; các bài báo, thông tin công khai về vụ việc…
- Bằng chứng về thiệt hại: Sao kê ngân hàng thể hiện các giao dịch gian lận; hóa đơn chi phí khắc phục sự cố; giấy xác nhận của bác sĩ về tình trạng căng thẳng, mất ngủ…
💡 Luật sư Nguyễn Lâm Sơn chia sẻ: “Đối với các bằng chứng trên môi trường mạng (bài đăng Facebook, tin nhắn Zalo), chúng rất dễ bị xóa hoặc thay đổi. Cách tốt nhất để hợp pháp hóa các bằng chứng này là sử dụng dịch vụ lập vi bằng của Thừa phát lại. Vi bằng do Thừa phát lại lập là một nguồn chứng cứ vững chắc, có giá trị pháp lý cao và được Tòa án công nhận.”
Bước 2: Gửi yêu cầu bồi thường trực tiếp đến tổ chức vi phạm
Trước khi tiến hành các thủ tục pháp lý phức tạp, việc gửi một văn bản yêu cầu chính thức (Thư yêu cầu) đến tổ chức đã gây ra thiệt hại là một bước đi khôn ngoan và thường được pháp luật khuyến khích.
Thư yêu cầu cần nêu rõ: (1) Thông tin của bạn; (2) Mô tả hành vi vi phạm; (3) Liệt kê các thiệt hại và bằng chứng kèm theo; (4) Đưa ra một mức yêu cầu bồi thường cụ thể; và (5) Ấn định một thời hạn hợp lý để họ phản hồi.
Bước 3: Khiếu nại, tố cáo đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền
Nếu việc thương lượng trực tiếp không mang lại kết quả, bạn có thể gửi đơn khiếu nại, tố cáo đến các cơ quan có thẩm quyền để yêu cầu họ vào cuộc xác minh và xử lý vi phạm.
- Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05): Là cơ quan chuyên trách, có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính.
- Cơ quan Công an cấp địa phương: Nếu hành vi có dấu hiệu tội phạm hình sự.
Kết luận của cơ quan nhà nước về hành vi vi phạm sẽ là một bằng chứng rất mạnh mẽ nếu bạn quyết định tiến hành khởi kiện ra Tòa án.
Bước 4: Khởi kiện ra Tòa án có thẩm quyền
Đây là biện pháp cuối cùng nhưng có tính răn đe cao nhất. Bạn có thể nộp đơn khởi kiện đến Tòa án nhân dân cấp quận/huyện nơi bị đơn (tổ chức vi phạm) có trụ sở chính hoặc nơi bạn cư trú, làm việc.
Hồ sơ khởi kiện cần bao gồm: (1) Đơn khởi kiện; (2) Các tài liệu, bằng chứng đã thu thập ở Bước 1; (3) Bản sao CCCD/Hộ chiếu của bạn. Quá trình tố tụng tại Tòa án sẽ phức tạp và đòi hỏi sự am hiểu về pháp luật, do đó việc có luật sư đại diện là rất cần thiết.
Bước 5: Yêu cầu thi hành án
Sau khi có bản án hoặc quyết định có hiệu lực của Tòa án, nếu bên vi phạm không tự nguyện thi hành, bạn có quyền gửi đơn yêu cầu đến Cơ quan Thi hành án dân sự có thẩm quyền để cưỡng chế thi hành, đảm bảo bạn nhận được khoản bồi thường đã được tuyên.
DPVN: Dịch Vụ Tư Vấn và Đại Diện Yêu Cầu Bồi Thường Thiệt Hại
Quy trình yêu cầu bồi thường thiệt hại do vi phạm dữ liệu cá nhân là một quá trình pháp lý phức tạp, đòi hỏi sự kiên trì và chuyên môn cao. Việc tự mình theo đuổi có thể gặp nhiều khó khăn về thủ tục và chứng minh.
Với kinh nghiệm dày dặn trong lĩnh vực bảo vệ dữ liệu và giải quyết tranh chấp, đội ngũ của DPVN do Luật sư Nguyễn Lâm Sơn phụ trách sẵn sàng tư vấn và đại diện cho bạn trong toàn bộ quá trình. Hãy liên hệ với chúng tôi để được bảo vệ quyền lợi một cách tốt nhất:
Hotline: 0982976486
Email: lamson@baovedlcn.vn
Địa chỉ: Tầng 6 Tòa Star Tower, Phố Trương Công Giai, Phường Yên Hòa, Quận Cầu Giấy, Thành Phố Hà Nội
Câu hỏi thường gặp về yêu cầu bồi thường thiệt hại dữ liệu cá nhân
1. Mẫu đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại có được ban hành chính thức không?
Hiện tại, pháp luật chưa ban hành một mẫu đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại cụ thể cho lĩnh vực dữ liệu cá nhân. Bạn có thể soạn thảo một văn bản tự do hoặc dựa trên các mẫu đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng thông thường, miễn là đảm bảo đầy đủ các nội dung cần thiết như đã hướng dẫn.
2. Ai là người có trách nhiệm bồi thường? Bên Kiểm soát hay Bên Xử lý dữ liệu?
Theo quy định, Bên Kiểm soát dữ liệu là người chịu trách nhiệm trực tiếp và cuối cùng trước bạn. Ngay cả khi lỗi thuộc về Bên Xử lý (nhà cung cấp dịch vụ), bạn vẫn có quyền yêu cầu Bên Kiểm soát bồi thường. Sau đó, Bên Kiểm soát sẽ làm việc lại với Bên Xử lý dựa trên hợp đồng giữa họ.
3. Thời hiệu để khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là bao lâu?
Theo Điều 588 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là 03 năm, kể từ ngày bạn biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.
4. Việc chứng minh thiệt hại về tinh thần có khó không?
Rất khó. Đây là loại thiệt hại khó định lượng. Để tăng tính thuyết phục, bạn cần thu thập các bằng chứng gián tiếp như: lời khai của người làm chứng về sự suy sụp tinh thần của bạn, hồ sơ khám và điều trị tâm lý, các bằng chứng cho thấy cuộc sống của bạn bị xáo trộn nghiêm trọng sau sự cố.
5. Nếu tôi không có thiệt hại vật chất cụ thể, tôi có thể yêu cầu bồi thường không?
Vẫn có thể. Bạn vẫn có quyền yêu cầu bồi thường cho những tổn thất về tinh thần. Tuy nhiên, việc không có thiệt hại vật chất có thể khiến quá trình chứng minh và xác định mức bồi thường trở nên phức tạp hơn. Dù vậy, việc theo đuổi vụ việc vẫn có ý nghĩa quan trọng trong việc buộc bên vi phạm phải chịu trách nhiệm.
Nguồn tham khảo:
- Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Cong-nghe-thong-tin/Nghi-dinh-13-2023-ND-CP-bao-ve-du-lieu-ca-nhan-562955.aspx
- Bộ luật Dân sự 2015: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Quyen-dan-su/Bo-luat-dan-su-2015-296249.aspx
- Bộ luật Tố tụng dân sự 2015: https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Thu-tuc-To-tung/Bo-luat-to-tung-dan-su-2015-296861.aspx
- Cổng thông tin quốc gia về bảo vệ dữ liệu cá nhân: https://baovedlcn.gov.vn
- Article 82 of GDPR – Right to compensation and liability: https://gdpr-info.eu/art-82-gdpr/
